Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Σύνδεση με τον εαυτό
Κεντράρουμε στις ανάγκες μας
Καθώς επιδιώκουμε μια πιο συμπονετική ζωή, μια συχνή πρόκληση είναι να μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε αυτό που «θέλουμε» και σε αυτό που «θέλουμε να κάνουν οι άλλοι». Σκέφτομαι αυτή τη διάκριση ως μια μορφή «σύνδεσης με τον εαυτό». Μας καλεί να χρησιμοποιήσουμε τις ικανότητές μας για να κοιτάξουμε προς τα μέσα, να κάνουμε ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μας, προκειμένου να απομακρύνουμε την προσοχή μας από τις στρατηγικές και να τις εστιάσουμε στις ανάγκες μας. Γιατί να το κάνουμε αυτό; Επειδή αλλάζει τα πάντα. Η ικανότητα να βλέπουμε την εμπειρία μας ως προερχόμενη από κάτι που βρίσκεται μέσα μας (τις ανάγκες μας), μας ενδυναμώνει.
Για παράδειγμα, αν συζητάω με κάποιον και το μυαλό μου τρέχει αλλού, μπορώ να σκεφτώ ότι είναι βαρετός. Όταν σκέφτομαι με αυτόν τον τρόπο, μπορώ εύκολα να δω τον εαυτό μου ως θύμα της «βαρετότητας» του άλλου. Από πρακτική άποψη, δεν υπάρχουν πραγματικά πολλά που μπορώ να κάνω σε αυτή την κατάσταση. Μπορώ να τον μετατρέψω σε ένα «λιγότερο βαρετό», «πιο ενδιαφέρον» άτομο; Όποτε νόμισα ότι μπορούσα να αλλάξω κάποιον και προσπάθησα να τον αλλάξω, δεν κατέληξε καλά – δεν ήταν μια διασκεδαστική ή συνδετική εμπειρία για κανέναν από τους δύο μας.
Αν όμως εστιάσω στο «βαριέμαι», «αισθάνομαι νευρικότητα», τότε μπορώ να αρχίσω να αναρωτιέμαι: «Ποια ανάγκη μου δεν καλύπτεται;». Ίσως είναι η ανάγκη μου για ενδιαφέρον/διέγερση ή για σύνδεση. Αυτή η συνειδητοποίηση μου δίνει την δυνατότητα να συνθέσω ένα αίτημα: Ίσως θα μπορούσα να αποχωρήσω ευγενικά. Ίσως θα μπορούσα να μοιραστώ την εμπειρία μου με τον ομιλητή και να ζητήσω να μιλήσουμε για κάτι άλλο. Ίσως θα μπορούσα να κάνω στον ομιλητή μια ερώτηση που θα έφερνε περισσότερη σύνδεση ή ενδιαφέρον στην στιγμή. Εν ολίγοις, όταν έχουμε επίγνωση των αναγκών μας, είναι πολύ πιο πιθανό να είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι γι’ αυτές.
Γιατί, λοιπόν, δεν αποκτούμε όλοι μας επίγνωση των αναγκών μας και δεν κάνουμε αιτήματα; Η απάντηση για πολλούς από εμάς είναι ότι απλά δεν διδαχθήκαμε ποτέ πώς να το κάνουμε αυτό. Συχνά, διδαχθήκαμε άλλα πράγματα που δυσκολεύουν το να έχουμε επίγνωση των αναγκών μας – πράγματα όπως «δεν είναι ευγενικό να διακόπτεις», «ένας καλός ακροατής δεν διακόπτει ποτέ» ή κάποια άλλα «πρέπει» με τα οποία ζήσαμε τόσα χρόνια (βλ. κεφ. 9, 18 και 19).
Ενσυναίσθηση προς τον εαυτό ή «Τι είναι αυτό;»
Ίσως το πιο δύσκολο μέρος της πρακτικής της ενδοσκόπησης είναι να θυμόμαστε να την κάνουμε. Με τις δεξιότητες που έχουμε ήδη εξασκήσει, έχουμε την εργαλειοθήκη μας. Πρέπει απλώς να την ανοίξουμε και να την χρησιμοποιήσουμε.
Προσωπικά χρησιμοποιώ την απλή φράση «Τι είναι αυτό;» και αλλάζει η ζωή μου· συχνά, πολλές φορές μέσα στη μέρα. Αυτή η απλή φράση είναι το «κλειδί» ή, αν θέλετε, το «σινιάλο» μου για να ξεκινήσω τη διαδικασία, να ανοίξω την εργαλειοθήκη των δεξιοτήτων μου, να μεταφέρω την επίγνωσή μου στην εμπειρία της στιγμής – στη δική μου ύπαρξη – και να αλλάξω τη στιγμή μου. Έτσι γίνεται η θεωρία πράξη και ταυτόχρονα το κλειδί για τη δημιουργία μιας πιο υπέροχης συμπονετικής ζωής. Αυτή (ΣτΜ: η εσωτερική αλλαγή πορείας) είναι ο πυρήνας, η ουσία όσων συζητάμε.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
«Οκτώ τηλεφωνήματα σε τρεις ώρες»
Μια μέρα ήμουν έξω για ψώνια για περίπου τρεις ώρες. Όταν επέστρεψα, είδα οκτώ αναπάντητες κλήσεις στον τηλεφωνητή του σπιτιού. Ήταν όλες από τον συνάδελφό μου, τον Ρόμπερτ.
Βλέποντας τόσες πολλές κλήσεις, τηλεφώνησα αμέσως (κάτι που δεν έκανα συχνά. Συνήθως περίμενα κάποια «ήσυχη ώρα»).
Όταν απάντησε στο τηλέφωνο, περίμενα ότι θα ήταν αναστατωμένος, θυμωμένος ή σε κατάσταση πανικού. Του μίλησα. «Είναι όλα εντάξει;» Με μια ήρεμη, ευχάριστη φωνή, απάντησε: «Γεια σου, Τομ. Ήθελα απλώς να σου μιλήσω».
Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι ο Ρόμπερτ δεν είχε τηλεφωνήσει οκτώ φορές επειδή ήταν αναστατωμένος ή επειδή σκεφτόταν ότι «έπρεπε» να του απαντήσω αμέσως. Απλώς ήταν σε επαφή με τη δική του επιθυμία να επικοινωνήσει – και με αυτή την επίγνωση, ενεργούσε για λογαριασμό του χωρίς θυμό, χωρίς προσκόλληση στις δικές μου ενέργειες, απλώς ήταν σε επαφή με την ανάγκη του.
Αυτό ήταν ένα σπουδαίο μάθημα για μένα, καθώς φαντάστηκα σε τι κατάσταση θα ήταν οι περισσότεροι άνθρωποι αν χρειαζόταν να τηλεφωνήσουν οκτώ φορές μέσα σε τρεις ώρες… πόση απογοήτευση, πόση αναστάτωση συνήθως συνοδεύει αυτές τις καταστάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, απλά δεν υπήρχε τίποτα από αυτά. Μια διαφορετική κατάσταση. Μια εύκολη κατάσταση. Το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να πατήσει ένα κουμπί «Επανάληψη κλήσης» – χωρίς ζόρι, χωρίς αναστάτωση. Εκπληρώθηκε η ανάγκη του για επικοινωνία και εγώ έμαθα κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Πρακτική 1 – Διαχειριστείτε την προσοχή σας
Κρατήστε ένα μικρό ημερολόγιο μαζί σας σ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σημειώστε 1 έως 3 περιστατικά κάθε ημέρα, σε στιγμές που παρατηρείτε ότι αισθάνεστε κάποια μορφή συναισθήματος που παραπέμπει σε ανεκπλήρωτες ανάγκες ή πόνο.
Παρατηρήστε το συναίσθημα και ρωτήστε τον εαυτό σας: «Τι είναι αυτό;». Στη συνέχεια, γράψτε τι ακριβώς συνέβη. Ήταν κάτι που έκανε κάποιος ή κάτι που είπε κάποιος; Ήταν μια σκέψη που κάνατε;
Είτε εκείνη τη στιγμή, είτε αργότερα, γράψτε μια λέξη (ή λέξεις) από τον κατάλογο συναισθημάτων που περιγράφει το συναίσθημά σας.
Στη συνέχεια, κοιτάξτε τον κατάλογο των αναγκών και δείτε αν μπορείτε να καταλάβετε για ποια(-ες) ανάγκη(-ες) σας μιλάει το συναίσθημά σας.
Το να έχετε αυτό το επίπεδο επίγνωσης καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να έχει δυσκολίες και μπορεί να βιώσετε κάποια απογοήτευση ή έκπληξη στις προσπάθειές σας. Απλά να θυμάστε ότι αυτά τα συναισθήματα (απογοήτευσης ή έκπληξης) μπορούν να σας βοηθήσουν να θυμάστε να κάνετε την άσκηση … τελικά.
Πιθανότατα θα διαπιστώσετε ότι όσο περισσότερο εξασκήστε, τόσο πιο φυσικό θα σας φαίνεται και τόσο πιο ικανοί θα γίνετε. Αυτή η διαδικασία είστε εσείς, που διαχειρίζεστε τη δική σας προσοχή – ώστε να επικεντρώνεστε στις ανάγκες σας και στην ίδια τη ζωή.
Πρακτική 2 – Το επόμενο επίπεδο
Αφού ολοκληρώσετε την Πρακτική 1, δείτε αν μπορείτε να σκεφτείτε κάποια αιτήματα που θα μπορούσατε να κάνετε και τα οποία θα συμβάλλουν στην/στις ανάγκη/ες που εντοπίσατε.
Εάν εξασκείστε σε αυτή την πρακτική για πρώτη φορά, μπορεί να νιώθετε ότι τα πράγματα κινούνται πολύ γρήγορα. Μπορεί επίσης να νιώσετε άγχος, σαν τον πιλότο που πετάει μόνος για πρώτη φορά. Αυτό κάνετε! Αυτή είναι η πρακτική της συμπονετικής ζωής.
Πρακτική 3 – Ανασκόπηση
Μελετήστε και πάλι τα κεφ. 3 & 4 σχετικά με τα «Συναισθήματα» και τις «Ανάγκες», καθώς και τα κεφ. 13 & 15 σχετικά με τα «Αιτήματα» και τα «Αιτήματα Σύνδεσης».
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου