Πολλοί από εμάς σκεφτόμαστε τα αιτήματα ως «αιτήματα δράσης», δηλαδή τρόπους να υλοποιήσουμε αλλαγές. Και είναι γεγονός ότι αυτό το είδος αιτήματος είναι το κλειδί για να έχουμε μια πιο υπέροχη και συμπονετική ζωή. Υπάρχει όμως και μια άλλη μορφή αιτημάτων, τα «αιτήματα σύνδεσης», που μας επιτρέπει να κάνουμε πιο συναισθητικά και πιο αποτελεσματικά τα «αιτήματα δράσης» μας.

Τι σημαίνει τελικά «σύνδεση»;

Μπορούμε να σκεφτούμε τη «σύνδεση» μεταξύ δύο (ή περισσότερων) ανθρώπων ως την ταυτόχρονη ύπαρξη τεσσάρων συνθηκών:

Ξανά και ξανά, έχω υπάρξει μάρτυρας του ότι όταν υπάρχουν αυτές οι τέσσερις προϋποθέσεις, η συμπόνια ανθίζει. Υπάρχει κάτι όμορφο, σχεδόν μαγικό, που συμβαίνει όταν υπάρχει αυτό το εύρος κατανόησης.

Το να έχουμε την επίγνωση και την ικανότητα να υλοποιήσουμε αυτές τις τέσσερις προϋποθέσεις, μας δίνει σημαντική στήριξη όταν θέλουμε να μετακινηθούμε από μια αποσυνδεδεμένη κατάσταση σε μια κατάσταση σύνδεσης (επαφής). Ως βήματα γι’ αυτή τη μετάβαση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα «αιτήματα σύνδεσης».

Τι είναι ένα Αίτημα Σύνδεσης;

Ένα αίτημα σύνδεσης είναι ένα αίτημα που έχει σκοπό να αυξήσει την ποιότητα της σύνδεσής μας με τους άλλους (συχνά και με τον εαυτό μας). Εξάλλου, πόσο συμπονετικοί μπορούμε να είμαστε όταν ζητάμε κάτι από τους ανθρώπους όταν εμείς δεν γνωρίζουμε τις ανάγκες τους και εκείνοι δεν γνωρίζουν τις δικές μας; Προκειμένου να έχουμε μια σαφέστερη κατανόηση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα αιτήματα σύνδεσης για να αυξήσουμε την επίγνωσή μας.

Μπορούμε να σκεφτόμαστε την «ποιότητα της σύνδεσης» σε επίπεδα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα αιτήματα σύνδεσης για να μετακινηθούμε από επίπεδο σε επίπεδο, μέχρι να φτάσουμε σε μια κατάσταση που μπορούμε να ονομάσουμε «πλήρη σύνδεση».

Επίπεδο Μηδέν

Στο επίπεδο Μηδέν διερευνούμε αν το άτομο με το οποίο θέλουμε να συνδεθούμε ενδιαφέρεται να μιλήσει μαζί μας ή να ακούσει τι έχουμε να πούμε. Θα μπορούσαμε να πούμε: «Αναρωτιέμαι, θα ήθελες να μιλήσουμε για το δείπνο;». Το να μιλάμε σε κάποιον που δεν θέλει να ακούσει είναι σαν να προσπαθούμε να σπρώξουμε μια κλωστή. Δεν θα οδηγήσει πουθενά.

Επίπεδο Πρώτο

Εφόσον συμφωνούμε και οι δύο ότι θα συζητήσουμε, στο πρώτο επίπεδο ξεκινάμε με το να ακούσει το ένα άτομο αυτό που έχει να πει το άλλο άτομο. Μπορούμε να διαπιστώσουμε αν κάποιος άκουσε αυτά που είπαμε ζητώντας ένα «καθρέφτισμα». Κάπως έτσι: «Θέλω να βεβαιωθώ ότι ήμουν σαφής – θα ήθελες να μου πεις τι άκουσες να λέω;». Κι αυτό γιατί αν το άτομο που «ακούει» δεν άκουσε τι πραγματικά είπαμε, πόση σύνδεση μπορούμε να έχουμε; Ελάχιστη έως καθόλου, υποθέτω. Το εκπληκτικό για μένα είναι πόσο συχνά νομίζουμε ότι κάποιος άκουσε αυτό που είπαμε, ενώ στην πραγματικότητα, δεν το άκουσε. Αν αρχίσετε να το διερευνάτε αυτό στη ζωή σας, υποψιάζομαι ότι θα εκπλαγείτε.

Θυμάμαι τη μέρα που ανακάλυψα αυτή την ιδέα της χρήσης αιτημάτων σύνδεσης. Άρχισα αμέσως να ρωτάω τα παιδιά μου αν θα ήταν πρόθυμα να μου πουν τι άκουσαν να λέω. Στο 80% των περιπτώσεων έπαιρνα την ίδια απάντηση: «Μπορείς να το ξαναπείς αυτό, μπαμπά;». Θυμάμαι να καταλήγω στη σοκαριστική διαπίστωση ότι τα παιδιά μου πιθανώς δεν είχαν ακούσει το 80% όσων τους είχα πει τα τελευταία 16 χρόνια! Αυτό εξηγούσε πολλά. (*απογοητευμένο χαμόγελο*)

Επίπεδο Δεύτερο

Αφού βεβαιωθούμε ότι ο άλλος άκουσε πραγματικά αυτό που είπαμε, μπορούμε να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι έχει ενεργοποιηθεί μέσα του.

Ένα αίτημα σύνδεσης δευτέρου επιπέδου μοιάζει κάπως έτσι: «Σε ευχαριστώ που με άκουσες. Είμαι περίεργος, θα ήσουν πρόθυμος να μου πεις πώς (ένιωσες όταν) τα άκουσες αυτά που μόλις είπα;». Αυτό είναι που κάνει τη διαφορά: να μπορέσουμε να καταλάβουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου – όχι μόνο τις λέξεις του.

Επίπεδο Τρίτο

Το τρίτο επίπεδο είναι το σημείο στο οποίο βεβαιωνόμαστε ότι καταλάβαμε αυτό που εκφράστηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου επιπέδου. Θα μπορούσαμε να πούμε: «Θα ήθελα να βεβαιωθώ ότι σε καταλαβαίνω. Να σου πω τι κατάλαβα για να είμαι σίγουρος;». Ή «Νομίζω ότι ακούω ότι……. καταλαβαίνω σωστά;» Εάν λάβετε ένα «Όχι» σαν απάντηση, επιστρέψτε στο δεύτερο επίπεδο. Αν πάρουμε θετική απάντηση, είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε.

Θεωρώ ότι με βοηθάει να καθρεφτίσω τι έχει πει ο άλλος, ειδικά αν παρατηρήσω ότι νιώθω πυροδοτημένος (νοιώθω να αντιδρώ μέσα μου) ή αρχίζω να χάνω την εστίασή μου. Το καθρέφτισμα με βοηθάει να επιστρέψω στο εδώ και τώρα.

Επίπεδο Τέταρτο

Το τέταρτο επίπεδο ολοκληρώνει τον αρχικό «κύκλο» του διαλόγου. Τώρα μοιραζόμαστε αυτό που αισθανόμαστε εμείς, έχοντας ακούσει τι αισθάνεται και τι χρειάζεται ο άλλος, αφού άκουσε αυτό που είχαμε να του πούμε.

Θα μπορούσαμε να πούμε: «Αναρωτιέμαι αν έχεις λίγο χώρο να ακούσεις τι συμβαίνει σε μένα, τώρα που καταλαβαίνω τι συμβαίνει σε σένα». Αυτός ο κύκλος της κατανόησης μπορεί να συνεχιστεί σε πέμπτο, έκτο, έβδομο και περισσότερα επίπεδα, μέχρι να φτάσουμε σε εκείνο το σημείο που ονομάζουμε «σύνδεση» ή «συμπονετική κατανόηση» ή «συνειδητοποίηση των αναγκών».

Τελικά, όταν εξασκηθούμε στη δεξιότητα του να επιβραδύνουμε, να καθρεφτίζουμε, να ζητάμε να μας καθρεφτίσουν και να αυξάνουμε τη σύνδεσή μας με τους άλλους, θα μειωθούν οι καβγάδες μαςκαι θα αυξηθεί ο διάλογος. Είναι ένας τρόπος να εμπλεκόμαστε σε συγκρούσεις διατηρώντας παράλληλα τη συμπόνια μας ανέπαφη.

Είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο θέτουμε τις βάσεις για τα αιτήματα δράσης. Έχω βιώσει ξανά και ξανά, σε αυτή την κατάσταση «σύνδεσης» και συμπονετικής κατανόησης, τα αιτήματα δράσης προκύπτουν ως αυτονόητα.

Και ναι, όλο αυτό είναι πολύ δύσκολο και απαιτεί από μας να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μας και προς τον άλλον, να επιβραδύνουμε, να προσφέρουμε ξανά ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μας, ξανά προς τον άλλον και ούτω καθεξής. Το σημαντικό είναι ότι είναι μια προσέγγιση που λειτουργεί.

Υπήρξε μια εποχή που ο γιος μου είχε τελειώσει το σχολείο, ήταν χωρίς δουλειά και χωρίς χρήματα. Ζούσε μαζί μου στο διαμέρισμά μου στη Νέα Υόρκη. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι ήταν σχεδόν εντελώς απένταρος – έτσι αποφάσισα να του δώσω μερικά χρήματα. Παρατήρησα όμως ότι αισθανόμουν μια εσωτερική σύγκρουση επειδή κάπνιζε εκείνη την εποχή και ήμουν αρκετά σίγουρος ότι θα χρησιμοποιούσε τα χρήματα για να αγοράσει τσιγάρα. Ήξερα επίσης ότι δεν με ενδιέφερε πλέον να χρησιμοποιώ τα χρήματα ή οτιδήποτε άλλο σα μέσο πίεσης. Ήθελα να τον υποστηρίξω ό,τι κι αν επέλεγε να κάνει. Ταυτόχρονα ήθελα και να μοιραστώ την ανησυχία μου προκειμένου να εκφραστώ και να διατηρήσω τη σχέση μας αυθεντική.

Ήμουν πραγματικά σε σύγκρουση. Η συζήτησή μας πήγε κάπως έτσι:

Εγώ: Πατ, ορίστε μερικά χρήματα. Ξέρω ότι τα χρειάζεσαι, γι’ αυτό θέλω να τα πάρεις. Ξέρω επίσης ότι καπνίζεις τσιγάρα και πιθανόν να αγοράσεις μερικά με αυτά. Και θέλω να ξέρεις ότι είμαι διχασμένος.

Ο Πατ έσπρωξε το χέρι μου που κρατούσε το χρήματα και είπε: «Εντάξει. Δεν θα τα πάρω».

Εγώ (έκπληκτος): Πατ, αναρωτιέμαι, τι με άκουσες να λέω μόλις τώρα;

Πατ: Ότι δεν μπορώ να έχω τα χρήματα αν καπνίζω τσιγάρα.

Εγώ: Πω πω! Όχι, λέω ότι μπορείς να πάρεις τα χρήματα. Απλά είμαι σε σύγκρουση γιατί είμαι σίγουρος ότι θα αγοράσεις τσιγάρα με αυτά. Μπορείς να μου πεις τι ακούς τώρα;

Πατ: Φυσικά. Μπορώ να έχω τα χρήματα. Απλά δεν μπορώ να αγοράσω τσιγάρα με αυτά.

Εγώ: (νιώθω μπερδεμένος, επειδή δεν καταλαβαίνει τι του λέω) Ευχαριστώ, αλλά δεν είπα αυτό. Είπα ότι μπορείς να πάρεις τα χρήματα. Κάνε ό,τι θέλεις με αυτά. Απλά θέλω να ξέρεις ότι είμαι σε σύγκρουση. Μπορείς σε παρακαλώ να μου πεις τι ακούς τώρα;

Μετά από μια παύση μίλησε.

Πατ: Ναι… Ανησυχείς για μένα.

Εγώ: (πολύ ευχάριστα έκπληκτος) Ναι! Σ’ ευχαριστώ!

Συνειδητοποίησα ότι μετά από τόσα χρόνια καταπίεσης, ήταν απόλυτα λογικό για τον Πατ να ακούσει τα λόγια μου ακριβώς έτσι, ακόμα κι αν αυτή δεν ήταν η πρόθεσή μου αυτή τη φορά. Χάρηκα τόσο πολύ που επιμείναμε και φτάσαμε εκεί που φτάσαμε – στη σύνδεση.