Από όλες τις πρακτικές ή τις έννοιες που έχουμε δει μέχρι τώρα, η ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μου (αυτο-ενσυναίσθηση) υπήρξε η πιο καθοριστική και μεταμορφωτική για τη ζωή μου. Χωρίς την ικανότητα να βλέπω την εμπειρία μου μέσα από τον φακό των συναισθημάτων και των αναγκών μου, χάνω πολύτιμες πληροφορίες απαραίτητες για να κάνω τη ζωή μου καλύτερη, και δυσκολεύομαι να νοιάζομαι για τους άλλους. Το μονοπάτι προς περισσότερη συμπόνια δεν συνοδεύεται πάντα από χάρτη. Έχουμε, ωστόσο, την πυξίδα μας (τα συναισθήματα). Μια πυξίδα που μπορεί να μας πει τι ζητάει από μας η ζωή (τις ανάγκες μας) και εμείς μπορούμε να απαντήσουμε, δημιουργώντας «αιτήματα».

Η εξάσκηση της αυτο-ενσυναίσθησης δημιουργεί τη βάση και την ικανότητα να βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους υπό το φως της συμπόνιας και, ίσως εξίσου σημαντικό, να γνωρίζουμε τι θέλουμε να κάνουμε, σε αντίθεση με αυτό που νομίζουμε ότι «πρέπει» να κάνουμε.

Αυτός ο χορός που ονομάζουμε αυτο-ενσυναίσθηση προσφέρει τρεις τρόπους για να συνδεθούμε με τον εαυτό μας, που τους έχουμε ήδη εξασκήσει. Όταν χρησιμοποιούμε και τους τρεις, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τον εαυτό μας (και τελικά τους άλλους) με έναν βαθύτερο, πιο ζωογόνο τρόπο.

Πρώτος τρόπος: Καλωσορίζω τις (επι)κρίσεις μου

Όπως συζητήσαμε στο κεφάλαιο 8, υπάρχει σοφία στις επικρίσεις μας – απλά δεν είναι σε ιδιαίτερα αξιοποιήσιμη μορφή. Όταν μπορούμε να έχουμε επίγνωση των επικρίσεών μας, μπορούμε να τις «μεταφράσουμε», συνδέοντάς τες με τις ανεκπλήρωτες ανάγκες μας. Για παράδειγμα:

Αυτή η διαδικασία της «μετάφρασης» είναι που καθιστά χρήσιμη την αποδοχή των (επι)κρίσεών μας. Αν θεωρούμε ότι δεν πρέπει να κάνουμε επικριτικές σκέψεις, θα τις καταπιέσουμε και θα χάσουμε τις πολύτιμες (παρότι είναι σε άχρηστη μορφή στην αρχή) πληροφορίες που περιέχουν. Το να καταπιέζουμε τις (επι)κρίσεις μας θα ήταν σαν να παίρνουμε ένα ακατέργαστο διαμάντι και να το πετάμε, σκεπτόμενοι: «Άχρηστο είναι!».

Αυτή είναι ίσως μια καλή στιγμή να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι το «καλωσορίζω» είναι διαφορετικό από το «μοιράζομαι». Δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε μία περίπτωση κατά την οποία το να μοιραστώ τις επικρίσεις μου για κάποιον με τον ίδιο μας έφερε πιο κοντά. Φανταστείτε να λέτε σε κάποιον: «Γεια σου, μπορούμε να μιλήσουμε για το πόσο τεμπέλης είσαι;». Απλά δεν λειτουργεί. Αν μπορώ να μεταφράσω αυτή την ηθικολογική κρίση (τεμπέλης) σε ανάγκες, αυτό είναι κάτι που μπορώ να μοιραστώ παραμένοντας σε σύνδεση. Φανταστείτε να του λέτε: «Λοιπόν, σκεφτόμουν ότι θα ήθελα πολύ να έχουμε περισσότερη συνεργασία και ροή μεταξύ μας. Θα ήθελες να μιλήσουμε γι’ αυτό;» Μας φέρνει κάπως πιο κοντά.

Θεωρώ επίσης εξαιρετικά χρήσιμο να θυμάμαι ότι οι (επι)κρίσεις μου δεν είναι «η αλήθεια». Είναι απλώς μια κραυγή από ένα κομμάτι του εαυτού μου που πονάει και δεν μπορεί να εκφράσει αυτόν τον πόνο με σαφήνεια ή χωρίς κατηγόριες. Για πολλούς από εμάς είναι ευκολότερο και πιο οικείο να (επι)κρίνουμε ή να θυμώνουμε παρά να νιώθουμε τον πόνο μας.

Η συναισθητική ζωή πηγάζει από την κατανόηση ότι η λύπη ή η περιέργεια δημιουργούν περισσότερη επαφή παρά ο θυμός. Σε μας εναπόκειται η επιλογή.

Δεύτερος: Να νιώθουμε πλήρως τα συναισθήματά μας

Όπως έχουμε συζητήσει προηγουμένως, τα συναισθήματά μας έχουν τη δυνατότητα να είναι οι «οδηγοί» ή οι «αγγελιοφόροι» που μας προσφέρουν πληροφόρηση σχετικά με τη ζωή μας. Έχω παρατηρήσει ότι όσο περισσότερο είμαι σε επαφή με τα συναισθήματά μου, τόσο περισσότερη διορατικότητα αποκτώ σχετικά με το τι πραγματικά θέλω στη ζωή μου.

Τα συναισθήματά μου προέρχονται από μέσα μου και είναι άμεσο αποτέλεσμα του πόσο ικανοποιημένες είναι οι ανάγκες μου – πώς πάει η ζωή μου. Πολλοί από εμάς έχουμε μάθει να καταπιέζουμε ή να αγνοούμε τα συναισθήματά μας (βλ. κεφάλαιο 3). Κάποιοι από εμάς τα (επι)κρίνουμε ή (επι)κρίνουμε τον εαυτό μας επειδή τα έχουμε. Γι αυτό μπορεί να μας είναι δύσκολο να επιστρέψουμε σε αυτή την απλή πρακτική του «αισθάνομαι».

Αρχικά, μπορούμε να εργαστούμε για να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου τα αναγνωρίζουμε και τα νιώθουμε. Μετά από αυτό, μπορούμε να μάθουμε να μένουμε μαζί τους, να μπαίνουμε βαθιά μέσα τους – όχι να κυλιόμαστε σε αυτά, αλλά να μαθαίνουμε από αυτά, να συν-κινούμαστε με αυτά. Αυτή είναι μια πρακτική που θα συνεχίσω να αναπτύσσω για το υπόλοιπο της ζωής μου. Μου δίνει βαθύτερη εικόνα των αναγκών μου και της ζωής μου.

Τρίτος τρόπος: Πλήρης σύνδεση με τις ανάγκες μας

Όπως ίσως θυμάστε από το κεφάλαιο 4 οι ανάγκες μπορούν να θεωρηθούν ως ζωογόνες παρορμήσεις και, κατά κάποιο τρόπο, ως η ίδια η ενέργεια της ζωής. Ωστόσο, όπως και ο άνεμος, η «ενέργεια» της ζωής είναι αόρατη. Την αισθανόμαστε μόνο, και βλέπουμε τα αποτελέσματά της. Μπορούμε να νιώσουμε τον άνεμο στο δέρμα μας. Μπορούμε να τον δούμε να κινεί τα φύλλα στα δέντρα.

Πώς μπορούμε να είμαστε σε επαφή με την ενέργεια της ζωής; Μπορούμε να παρατηρήσουμε και να θυμηθούμε την εμπειρία μας από αυτήν. Μπορούμε να σκεφτούμε τη σημασία που έχει για μας και το ρόλο που έχει παίξει και συνεχίζει να παίζει στη ζωή μας. Μπορούμε να δούμε τη ζωογόνο ενέργεια ως ξεχωριστή από τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται – και ταυτόχρονα να την παρατηρήσουμε και να γιορτάσουμε το γεγονός ότι υπάρχει. Τα συναισθήματα και οι ανάγκες δεν είναι τα φύλλα. Είναι ο άνεμος.

Παρακάτω, στις πρακτικές αυτής της εβδομάδας, υπάρχει ένας διαλογισμός που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αναπτύξετε τη σχέση σας με τις ανάγκες. Κάνω αυτόν τον διαλογισμό συχνά, με πολλές διαφορετικές ανάγκες, και συνεχίζει να εμβαθύνει την κατανόησή μου γι’ αυτές και τη σύνδεσή μου μαζί τους.

Είμαι ο καλύτερός μου φίλος

Τι κάνει έναν «υπέροχο φίλο»; Για μένα, είναι κάποιος που μου παρέχει το χώρο και την αποδοχή για να ξεσπάσω τις επικρίσεις μου (χωρίς να με κρίνουν γι’ αυτό) – ένα άτομο που μπορεί να δει, να καταλάβει και να δώσει χώρο στα συναισθήματά μου και που κατανοεί τις ανάγκες μου βαθιά και χωρίς επιφυλάξεις. Αυτός ο φίλος μπορεί να είμαι εγώ.

Αρκετά χρόνια πριν, οδηγούσα προς το κέντρο της πόλης από τα προάστια, για να παρακολουθήσω την εβδομαδιαία ομάδα πρακτικής. Σταμάτησα για να τσιμπήσω κάτι γρήγορο και να πιω ένα ωραίο κρύο ποτό.

Μπήκα με το αυτοκίνητο σε ένα «drive-thru» και παρήγγειλα το αγαπημένο μου μπουρίτο και ένα μεγάλο παγωμένο τσάι. Όταν έφτασα στο παράθυρο παραλαβής, πλήρωσα για το γεύμα μου, ο σερβιτόρος μου έδωσε τη μικρή μου σακούλα με το φαγητό και έφυγα, επιστρέφοντας στον αυτοκινητόδρομο.

Είχα ήδη μπει ξανά στην εθνική οδό όταν συνειδητοποίησα ότι δεν είχα πάρει το παγωμένο τσάι που είχα παραγγείλει και πληρώσει.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν έκπληξη. «Πώς μπόρεσα να το ξεχάσω;» Στη συνέχεια θύμωσα με τον εαυτό μου που ήμουν τόσο αφηρημένος. Μετά θύμωσα με το άτομο στο παράθυρο του drive-thru. «Πώς είναι δυνατόν να το ξέχασε; Αυτή είναι η δουλειά του!»

Σε εκείνο το σημείο ήμουν και θυμωμένος και πολύ ενοχλημένος για τα δύο δολάρια που ξόδεψα για το τίποτα. Συνέχισα τις επικρίσεις. «Η βραδιά μου καταστράφηκε και για όλα φταίω εγώ. Πρέπει τώρα να φάω αυτό το μπουρίτο και να υποφέρω από την αναπόφευκτη δίψα που έρχεται με την κατανάλωση πικάντικου φαγητού.. χωρίς τίποτα να πιω… Ή θα πρέπει να παραλείψω το μπουρίτο εντελώς και να πεινάω όλη τη νύχτα»… Ήμουνα σε περιδίνηση.

Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα σε αυτή την κατάσταση, συνειδητοποίησα ότι βρισκόμουν σε έναν παλιό κύκλο πόνου και επίκρισης- έναν κύκλο που είχα βιώσει στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου σε τέτοιες καταστάσεις – έναν κύκλο που σπάνια κατέληγε καλά. Με αυτή τη συνειδητοποίηση, αποφάσισα να δοκιμάσω κάτι διαφορετικό: να μη συνεχίσω στο μονοπάτι στο οποίο βρισκόμουν. Παρατήρησα τα συναισθήματα και τις ανάγκες μου. «Τι μου συμβαίνει;» Συνειδητοποίησα ότι ήμουν απογοητευμένος και ότι θα ήθελα να ήμουν περισσότερο παρών και πιο αποτελεσματικός. Εκτιμώ αυτές τις ιδιότητες και στον εαυτό μου, και στους άλλους.

Σκεπτόμενος αυτές τις αξίες μου, ένιωθα να ηρεμώ. Μου πέρασε από το μυαλό ότι ίσως ο οδηγός να είχε φύγει από το παράθυρο για να φέρει το ποτό μου. Μου ήρθε επίσης στο μυαλό ότι παρόλο που δεν ήμουν ικανός ή συνειδητά παρών σε αυτή την προσπάθεια, ενεργώ με ικανό και με συνειδητό τρόπο τις περισσότερες φορές. Άρχισα να νιώθω κάποια συμπόνια και αποδοχή για τον εαυτό μου.

Τότε συνειδητοποίησα ότι αν είχα πιει ένα ωραίο κρύο παγωμένο τσάι εκείνη τη στιγμή, πιθανότατα δεν θα ζούσα τίποτα από όλα αυτά. Όλο αυτό ξεκίνησε επειδή πεινούσα και διψούσα. Ξαφνικά, τα δύο δολάρια έγιναν λιγότερο σημαντικά. Η μικρή μου αφηρημάδα έμοιαζε τώρα πιο αποδεκτή. Αυτό που πραγματικά ήθελα ήταν απλά να πιω κάτι.

Καθώς μου συνέβαινε αυτό, παρατήρησα ότι πλησίαζε η επόμενη έξοδος του αυτοκινητόδρομου. Τρεις γρήγορες στροφές, δύο λεπτά, στάση σε ένα καφέ δύο δολάρια ακόμα, και είχα ένα νέο παγωμένο τσάι.

Οι επικρίσεις μου κόντεψαν να μου χαλάσουν την ημέρα. Αν δεν τις είχα παρατηρήσει, δεν τις είχα βγάλει στο φως και δεν τις είχα μεταφράσει σε συναισθήματα και ανάγκες, θα μπορούσα να είχα καταστρέψει το βράδυ μου παλεύοντας με τον εαυτό μου. Αντ’ αυτού, απόλαυσα το παγωμένο μου τσάι και όλα ήταν και πάλι καλά στον κόσμο μου.

Ξέρω ότι αυτό είναι ένα «μικρό» παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η αυτο-ενσυναίσθηση. Γνωρίζω επίσης ότι ένα μεγάλο μέρος της ζωής αποτελείται από «μικρές» στιγμές και είναι η συνεπής και επαναλαμβανόμενη πρακτική της αυτο-ενσυναίσθησης που αποτελεί τη βάση μιας πιο συμπονετικής, συναισθητικής και υπέροχης ζωής.