Καθώς ενσωματώνουμε την επίγνωση των συναισθημάτων και των αναγκών μας, δημιουργούμε μια εναλλακτική στην παλιά μεθοδολογία της επίλυσης διαφορών που διεξάγεται εν μέσω «αμοιβαίας δυσαρέσκειας». Στον κόσμο του σωστού/λάθους και των πρέπει/δεν πρέπει, η ιδέα της «μετατόπισης» αντί του συμβιβασμού αποτελεί μια νέα αχτίδα φωτός.

Μετατόπιση

Όταν βιώνουμε μια «μετατόπιση», την αντιλαμβανόμαστε από τα συναισθήματα συμπόνιας, χαράς ή/και ανακούφισης που την συνοδεύουν. Μια «μετατόπιση» συμβαίνει όταν είμαστε σε θέση να αλλάξουμε συνειδητά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε μια ή περισσότερες ανάγκες. Όταν μεταβαίνουμε σε’ αυτό που ονομάζουμε κατάσταση συμπονετικής κατανόησης.

Σκεφτείτε το ακόλουθο σενάριο: Έχετε προσκαλέσει κάποιο φίλο ή φίλη για δείπνο στις οκτώ το βράδυ. Είστε λίγο ανήσυχοι επειδή έχει μια τάση να αργεί, όμως το κουβεντιάσατε και ελπίζετε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει.

Έχετε στρώσει το τραπέζι, έχετε μαγειρέψει ένα νόστιμο γεύμα και τώρα απλά περιμένετε να εμφανιστεί ο φίλος ή η φίλη σας. Είναι οκτώ η ώρα, το σουφλέ είναι τέλεια ψημένο και τα κεριά αναμμένα.

Τώρα φανταστείτε ότι είναι οκτώ και τέταρτο και δεν έχει έρθει ακόμα. Η ώρα περνάει. Είναι οκτώ και σαράντα πέντε και ακόμα τίποτα.

Φανταστείτε πώς θα νιώθατε. Σε ποιανού τις ανάγκες θα εστιάζατε; Ποιες ανάγκες θα παρατηρούσατε; (Αν θέλετε καταγράψετε τις.)

Τώρα φανταστείτε ότι είναι εννέα η ώρα και ακόμα δεν έχει χτυπήσει η πόρτα, δεν έχετε νέα ή κάποιο τηλεφώνημα. Το σουφλέ έχει πέσει, τα κεριά έχουν λιώσει και η βραδιά μοιάζει κατεστραμμένη. Πώς νιώθετε; Ποιες ανάγκες ενεργοποιούνται μέσα σας;

Ξαφνικά, στις εννέα και μισή, ακούτε ένα χτύπημα στην πόρτα. Είναι ο φίλος σας με πατερίτσες, το χέρι του σε γύψο και επιδέσμους γύρω από το κεφάλι του. Προκύπτει ότι μόλις είχε ένα τρομερό τροχαίο ατύχημα, παραλίγο να σκοτωθεί, έσπασε τρία κόκαλα, έσπασε το κινητό του και μόλις τώρα κατάφερε να φτάσει από το νοσοκομείο στο σπίτι σας.

Τώρα… πώς νιώθετε; Σε ποιανού τις ανάγκες θα εστιάζατε; Ποιες ανάγκες θα παρατηρούσατε; Για τους περισσότερους από εμάς, η επίγνωση των συναισθημάτων και των αναγκών μας θα άλλαζε δραματικά. Αυτό σημαίνει «μετατόπιση» προς τη συμπόνια.

Όλοι μας μπορούμε να δημιουργήσουμε την εμπειρία της μετατόπισης προς τη συμπόνια στη ζωή μας, ακόμα και σε λιγότερο προφανείς καταστάσεις, όταν καταφέρνουμε να θυμηθούμε, ότι όλοι απλώς προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας (βλ. κεφ.1).

Σε όλες τις διαμεσολαβήσεις που έχω κάνει εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, και σε όλες τις εκπαιδεύσεις που έχω κάνει σε χιλιάδες επαγγελματίες της διαμεσολάβησης, ένα πράγμα παραμένει απολύτως σαφές: Κάθε πραγματικά επιτυχής διαμεσολάβηση που αντέχει στο χρόνο, δεν βασίζεται σε συμβιβασμούς, βασίζεται στη «μετατόπιση», μέσω της οποίας αναδύεται μια νέα κατανόηση των αναγκών όλων των μερών.

Συμβιβασμός

Συμβιβασμός είναι αυτό στο οποίο καταλήγουμε όταν δεν εξετάζουμε αποτελεσματικά τις ανάγκες που προσπαθούμε να καλύψουμε με τις θέσεις ή τις ενέργειές μας. Ο συμβιβασμός, η υποχρέωση, το να κάνω «το σωστό» ή να κάνω «αυτό που είπα ότι θα κάνω», όλα προέρχονται από ένα εντελώς διαφορετική συνειδητότητα από ό,τι η «μετατόπιση». Στο συμβιβασμό, έχουμε ίσως κάποιο είδος επίλυσης των διαφορών, όχι όμως βασισμένο στην κατανόηση και την αντιμετώπιση των συναισθημάτων και των αναγκών και των δύο μερών – και έτσι και τα δύο μέρη είναι πιθανό τελικά να παραιτηθούν από κάτι.

Ίσως έχετε ακούσει τη ρήση ότι «καλή είναι μια συμφωνία όταν και τα δύο μέρη αισθάνονται εξίσου δυσαρεστημένα». Από την πρώτη ακόμα φορά που άκουσα αυτό το ρητό, αρνήθηκα να το πιστέψω. Σήμερα, μετά από όλη τη δουλειά που έχω κάνει ως διαμεσολαβητής, μου είναι πολύ ξεκάθαρο ότι απλά δεν ισχύει.

Ο συμβιβασμός δεν είναι κάτι που είναι υποχρεωτικό- όχι όταν μπορούμε να αναπτύξουμε τις δεξιότητες και τη συνειδητότητα που μας επιτρέπουν να δημιουργήσουμε έναν πιο συμπονετικό, δημιουργικό τρόπο ύπαρξης και ζωής: την μετατόπιση.