Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Η δύναμη του «Ευχαριστώ»
Περισσότερα για την έκφραση ευγνωμοσύνης
«Το μεγαλύτερο από όλα τα χαρίσματα είναι η ικανότητα να εκτιμάμε τα πράγματα στην πραγματική τους αξία». -François de la Rochefoucauld
Εκτίμηση έναντι επαίνου
Ως παιδί, μεγάλωσα ακούγοντας εκφράσεις όπως «Μπράβο σου, είσαι καλό παιδί!» ή «΄Έκανες καλή δουλειά!». Αυτές οι εκφράσεις «επιδοκιμασίας» ήταν συχνά ωραίο να τις ακούω και όμως, μερικές φορές με άφηναν να αναρωτιέμαι. Τι ήταν «ωραίο» σε αυτό; Με άφηναν ταυτόχρονα και με την απορία: Μήπως αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μην είμαι «καλός» αν κάνω κάτι άλλο;
Αυτές ήταν οι οδηγίες που έπαιρνα για το πώς να είμαι άνθρωπος. Ο έπαινος που έπαιρνα από τους «υπεύθυνους». Από αυτόν τον έπαινο έμαθα ότι ορισμένες συμπεριφορές μου χάριζαν την ετικέτα του «καλού». Μου υπενθύμιζαν επίσης ότι μπορεί να χάσω αυτή την ετικέτα αν οι «υπεύθυνοι» αποφάσιζαν ότι η συμπεριφορά μου δεν ήταν «καλή».
Συνειδητοποίησα κάποια στιγμή ότι πολλές από τις εκφράσεις επαίνου που λάμβανα είχαν σχεδιαστεί για να με κάνουν να συμπεριφερθώ «σωστά». Άλλες είχαν σχεδιαστεί για να με ενημερώσουν ότι κάποιος εκτιμούσε τις πράξεις μου και ήταν ευγνώμων για ό,τι έκανα.
Οι εκφράσεις της δεύτερης κατηγορίας με έκαναν να νιώθω πολύ διαφορετικά. Με άγγιζαν με έναν τρόπο που με έκανε να νιώθω ξεκάθαρα και σε επαφή. Αυτές τις εκφράσεις θέλω να καταλάβω και να χρησιμοποιώ. Δεν ήταν έπαινοι – ήταν εκφράσεις αναγνώρισης και ευγνωμοσύνης.
Ζώντας με ευγνωμοσύνη
Χρησιμοποιώντας τις δεξιότητες που έχουμε μάθει μέχρι στιγμής, μπορούμε να βιώσουμε μια βαθύτερη, πιο ικανοποιητική εμπειρία ευγνωμοσύνης. Επίσης, μέσω της γλώσσας, μπορούμε να μοιραστούμε αυτή την εμπειρία με τους άλλους.
Μέσα μου, μπορώ να χρησιμοποιήσω τις δεξιότητες του να αισθάνομαι τα συναισθήματα και να τα συνδέω με τις ικανοποιημένες ανάγκες μου, για να παρατηρήσω τις άφθονες ποσότητες «ικανοποίησης» που βιώνω κατά τη διάρκεια της ημέρας μου. Αυτή τη στιγμή, καθώς γράφω αυτές τις λέξεις, ο εγκέφαλός μου κάνει σκέψεις, τις μεταφράζει σε λέξεις, τις οργανώνει σε προτάσεις, βοηθάει το σώμα μου να τις πληκτρολογήσει στο μήνυμα που διαβάζετε και με βοηθάει να το μοιραστώ μαζί σας… Η ανάγκη μου για αυτο-έκφραση ικανοποιείται. Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ κάθομαι στο γραφείο μου, το οποίο είναι γύρω στους 10 βαθμούς πιο ζεστό από ό,τι είναι έξω, ενώ είμαι ικανοποιητικά ντυμένος, ενώ είμαι ικανοποιητικά ξεκούραστος, ενώ η καρδιά μου συντηρεί τη ζωή μέσα από το σώμα μου, ενώ οι πνεύμονές μου μου φέρνουν καθαρό αέρα, ενώ τα δέντρα βοηθούν να δημιουργηθεί αυτός ο καθαρός αέρας, ενώ αυτή η μεγάλη μπλε μπάλα νερού, γης και ζωής περιστρέφεται στο διάστημα, ενώ ο ήλιος μας δίνει ζεστασιά και φως… Άνεση, ασφάλεια, φροντίδα, ευημερία, ψυχική γαλήνη, κοινωνία… πολλές ανάγκες καλυμμένες! Μπορώ να το παρατηρήσω αυτό. Μπορώ να το νιώσω αυτό – μπορώ να δω ότι συμβαίνουν χιλιάδες πράγματα που συμβάλλουν στην «ικανοποίηση» των αναγκών μου. Θα μπορούσα να συνεχίσω – και θα συνεχίσω (αν και θα σταματήσω προς το παρόν για να μπορέσω να επιστρέψω στο γράψιμο). Με απλά λόγια, η πρακτική της ευγνωμοσύνης κάνει τη ζωή μου και τις ζωές των γύρω μου πιο υπέροχες.
Λαμβάνοντας ευγνωμοσύνη
Πριν από μερικά χρόνια, η σύντροφός μου και εγώ είχαμε αναπτύξει μια πρακτική να αφιερώνουμε λίγα λεπτά κάθε μέρα για να μοιραζόμαστε την εκτίμησή μας για το πώς συνεισφέρουμε ο ένας στον άλλον. Στην αρχή, ήταν λίγο άβολο για μένα. Μετά από λίγη αυτο-ενσυναίσθηση, συνειδητοποίησα ότι αυτό συνέβαινε επειδή όσο μεγάλωνα, η εκτίμηση συνήθως συνοδευόταν από κάποια αίσθηση έγκρισης και «εξουσίας» και μου προκαλούσε άγχος.
Με λίγη εξάσκηση, έμαθα να δέχομαι την εκτίμηση σαν «ένα ευχάριστο ντους» όχι σαν «τροφή». Η εκτίμηση/αναγνώριση/ευγνωμοσύνη από τους άλλους έχει γίνει κάτι που προσθέτει στη ζωή μου, όχι κάτι από το οποίο εξαρτώμαι για να νιώθω καλά με τον εαυτό μου. Αυτή η αλλαγή μου δίνει μια πολύ διαφορετική εμπειρία, μια εμπειρία που είναι πιο επιλεκτική και πιο ικανοποιητική.
Έχω επίσης παρατηρήσει ότι αντί να σκεφτόμαστε μόνο τα πράγματα που κάναμε ή που κάνουμε, όταν σκεφτόμαστε συγκεκριμένα τις ανάγκες στις οποίες συμβάλλουμε ο ένας στον άλλον μέσω των πράξεών μας, η εμπειρία μας είναι ακόμη πιο βαθιά και πιο ικανοποιητική.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
Μια (συγ)κινητική εμπειρία
Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ζούσα στο Upper West Side του Μανχάταν, βρισκόμουν στο αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο, ένα Barnes and Noble στο Broadway.
Περίμενα στην ουρά για τις κυλιόμενες σκάλες (συνηθισμένο φαινόμενο στην πόλη), όταν παρατήρησα έναν πατέρα με τον τρίχρονο γιο του να πλησιάζει. Ο πατέρας ήταν βαρυφορτωμένος με ένα παιδικό καροτσάκι και με τα ψώνια μιας ολόκληρης ημέρας, ενώ ο γιος του τον ακολουθούσε από κοντά. Καθώς ο μπαμπάς του ανέβηκε στις κυλιόμενες σκάλες, ισορροπώντας το φορτίο του, ο γιος του στεκόταν εκεί παγωμένος, πασχίζοντας να βρει τρόπο να ανέβει και να ακολουθήσει τον πατέρα του που απομακρυνόταν γρήγορα. Το μικρό αγόρι φώναξε με φοβισμένη, ελαφρώς τρεμάμενη φωνή: «Μπαμπά;».
Μέχρι να καταλάβει ο πατέρας του τι συνέβαινε, ο μικρός παρακολουθούσε απελπισμένα το κενό ανάμεσά τους να μεγαλώνει, φτάνοντας ήδη στη μισή διαδρομή από κινούμενα μεταλλικά σκαλοπάτια.
Βλέποντάς το αυτό, πλησίασα και άπλωσα το χέρι μου προς το σχεδόν πανικόβλητο ανθρωπάκι στην κορυφή της σκάλας. Μίλησα. «Πιάσε το χέρι μου». Άπλωσε το χέρι του. «Έτοιμος; Ξεκινάμε». Μπήκαμε μαζί στις κυλιόμενες. Και αρχίσαμε να κατεβαίνουμε.
Μόλις φτάσαμε στον πάτο και πατήσαμε σε στέρεο έδαφος, ο μικρούλης κοίταξε ψηλά, στα μάτια μου, έβγαλε τον πιο χαριτωμένο αναστεναγμό ανακούφισης – και μετά από μια εκπνοή που δόνησε όλο του το σώμα, είπε ίσως το πιο εγκάρδιο «ευχαριστώ» που έχω ακούσει ποτέ.
Ήταν τόσο ειλικρινές και γεμάτο βαθιά ευγνωμοσύνη, που παραλίγο να κλάψω από τη χαρά αυτής της υπέροχης ανταλλαγής. Αυτή τη στιγμή δακρύζω που το διηγούμαι. Μπορούσα να δω και να νιώσω ξεκάθαρα τι σήμαινε αυτό για τον μικρό μου φίλο. Ο μπαμπάς του ήταν επίσης χαρούμενος και ανακουφισμένος. Το οφείλω στην πρακτική μου της συμπόνιας, ότι αυτή η φαινομενικά «μικρή» στιγμή ήταν τόσο υπέροχη για μένα. Χάρη στην ικανότητά μου να συνδεθώ πλήρως με τα συναισθήματα αυτού του μικρού παιδιού και την «ικανοποίηση» των αναγκών του εκείνη τη στιγμή – μια στιγμή για την οποία θα είμαι ευγνώμων για πάντα.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Πρακτική 1 – Άσκηση του εδώ και τώρα – ξανά
Όπως κάναμε και την προηγούμενη φορά, γράψτε μια λίστα με τα πράγματα που συμβαίνουν και τις ανάγκες που ικανοποιούνται αυτή τη στιγμή. Για παράδειγμα, αναπνέω (ανάγκη: αέρας), διαβάζω (ανάγκες: μάθηση, ανάπτυξη), κάθομαι μέσα σε ένα κτίριο (ανάγκη: ασφάλεια). Αυτή τη φορά, γράψτε δέκα έως είκοσι από αυτά. Πώς αισθάνεστε;
Πρακτική 2 – Εκτιμήστε (προσφέρετε ευγνωμοσύνη σ)τον εαυτό σας
Γράψτε τρεις τρόπους με τους οποίους συμβάλλετε στη ζωή σας, τρία πράγματα που κάνετε ή έχετε κάνει και σας ευχαριστούν. Στη συνέχεια, γράψτε τις ανάγκες που καλύπτετε για τον εαυτό σας. Στη συνέχεια, κοιτάξτε τον εαυτό σας στον καθρέφτη και πείτε: «Σ’ ευχαριστώ».
Σημείωση: Είναι δύσκολο να το κάνετε αυτό χωρίς να χαμογελάσετε.
Πρακτική 3 – Ανανεωμένο μοίρασμα μιας εκτίμησης
Σκεφτείτε κάτι που κάποιος είπε ή έκανε που συνέβαλε στην ικανοποίηση των αναγκών σας. Ρωτήστε τους αν μπορείτε να μοιραστείτε μαζί τους κάτι για το οποίο αισθάνεστε ευγνώμονες. Στη συνέχεια, ενημερώστε τους τι συνέβη, πώς αισθανθήκατε και ποια ανάγκη (ή ανάγκες) σας ικανοποιήθηκαν.
Για παράδειγμα: «Θέλω να σου πω πόσο απόλαυσα την παρέα σου στον κινηματογράφο χθες το βράδυ… αλλά και όλες τις φορές που έχουμε περάσει μαζί… η φιλία, η διασκέδαση και η συντροφικότητα που φέρνεις στη ζωή μου κάνουν μεγάλη διαφορά στη ζωή μου. Σε ευχαριστώ, πραγματικά».
Μπορείτε να το κάνετε αυτό αυτοπροσώπως, τηλεφωνικά, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή γράφοντας μια κάρτα.
Σημείωση: Αυτό μπορεί επίσης να γίνει και με κάποιον που δεν είναι πλέον στη ζωή (σας).
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου