Παλιότερα θεωρούσα ότι αν αρνιόμουν να κάνω κάτι, ήταν σαν να απαιτούσα κάτι από τον άλλον. Σήμερα το σκέφτομαι ως τη δημιουργία ενός ορίου για τον εαυτό μου.

Τι σημαίνει όριο;

Όριο είναι όταν λέμε «όχι» σε σχέση με το τι είμαστε πρόθυμοι ή όχι να κάνουμε (ιδανικά, με βάση την επίγνωση των αναγκών μας). Θυμάμαι πριν από μερικά χρόνια, είχα αρχίσει να μπαίνω σε μια έντονη συζήτηση με τη σύντροφό μου. Κάποια στιγμή, σκέφτηκα ότι χρειαζόμουν να μείνω μόνος για λίγο, για να μπορέσω να επανέλθω στο κέντρο μου, ώστε να μη γίνει η συζήτηση καβγάς.

Οπότε, είπα: «Ξέρεις, Μπαρμπ, χρειάζομαι ένα διάλειμμα». Σε αυτό απάντησε: «Αυτό είναι απαίτηση! Εξαιτίας σου, τώρα δεν μπορώ να συνεχίσω τη συζήτηση». Ένιωσα μπερδεμένος για μια-δυο στιγμές, αμφισβητώντας τον εαυτό μου. Μήπως πράγματι ήταν απαίτηση αυτό που ζητούσα; Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι έβαζα όριο

Η διαφορά ήταν ότι δεν περιέγραφα τι μπορούσε ή δεν μπορούσε να κάνει η Μπαρμπ. Περιέγραφα μόνο τις δικές μου πράξεις. Αυτή η αντίληψη άρχισε να με απελευθερώνει από μια ιδέα που κουβαλούσα μαζί μου σχεδόν όλη μου τη ζωή: την ιδέα ότι έπρεπε να κάνω κάτι που πραγματικά δεν ήθελα να κάνω, απλώς και μόνο επειδή κάποιος άλλος ήθελε να το κάνω.

Έτσι, με μια νέα αίσθηση κατανόησης και σύνδεσης με τον εαυτό μου, απάντησα: «Αν θέλεις να μιλήσεις γι’ αυτό, προχώρα. Εγώ πάω μια βόλτα».

Η θέση μου ήταν ξεκάθαρη: Θα ήμουν υπεύθυνος για τον εαυτό μου – και μόνο για τον εαυτό μου. Και αν επρόκειτο να κάνω οτιδήποτε με ή για κάποιον, θα προτιμούσα πραγματικά να είναι επειδή το θέλω, όχι επειδή «πρέπει».

Αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν κριτήριο στο κατά πόσον έκανα πράξη την συμπονετική ζωή. Συνειδητοποίησα ότι φροντίζοντας τον εαυτό μου με αυτόν τον τρόπο, μπορούσα να είμαι το άτομο που ήθελα να είμαι, σε αντίθεση με το άτομο που νόμιζα ότι «έπρεπε» να είμαι. Όταν βασιζόμουν στο «πρέπει», σχεδόν πάντα ένιωθα δυσαρέσκεια και πόνο – και σίγουρα, η καρδιά μου δεν ήταν μέσα σε αυτό. Ήταν αποξενωτικό.

Τώρα έχω μάθει να κάνω πράγματα επειδή «θέλω». Αυτό με βοηθάει να διατηρώ τη σύνδεση με τον εαυτό μου και να ενεργώ και με κρατάει πιο ικανό να είμαι συμπονετικός προς τον εαυτό μου και τους άλλους.

Έχω επεκτείνει αυτόν τον τρόπο ζωής και στο πώς δέχομαι την υποστήριξη από τους άλλους. Μου έχει γίνει ξεκάθαρο ότι δεν θέλω κανένας άλλος να κάνει πράγματα που ούτε αυτός θέλει. Αυτή η πράξη της δημιουργίας και αποδοχής ορίων συνεχίζει να αλλάζει την ποιότητα της ζωής μου. Όπως και τα αιτήματα, τα όρια μου δίνουν τη δυνατότητα να ζω σε έναν «εθελοντικό κόσμο», όπου οι άνθρωποι (συμπεριλαμβανομένου και εμού) κάνουμε αυτό που κάνουμε από την καρδιά μας.

Τι σημαίνει απαίτηση;

Ένας τρόπος να το σκεφτούμε είναι ότι απαίτηση είναι όταν θέλουμε κάποιος να κάνει κάτι, χωρίς να γνωρίζουμε ή να λαμβάνουμε υπόψη τις ανάγκες του. Σε αντίθεση με τα αιτήματα και τα όρια, οι απαιτήσεις δεν λαμβάνουν εξίσου υπόψη την ανάγκη για ελευθερία επιλογής και των δύο πλευρών..

Όπως έχουμε ήδη συζητήσει, θέλω πραγματικά να μπορώ να ακούσω (αποδεχτώ) το «όχι» των άλλων, ώστε να είμαι σε επαφή με τις ανάγκες τους και να τις σέβομαι. Αντίστοιχα, θέλω να μπορώ να λέω «όχι», ώστε να μπορώ να έχω επιλογές και δυνατότητα αυτο-έκφρασης. Αν πω «ναι» όταν η καρδιά μου λέει «όχι», τελικά θα δυσανασχετήσω και θα νιώσω αποξένωση.

Έτσι, τώρα έχω μάθει και να δημιουργώ και να σέβομαι τα όρια – όχι μόνο για μένα, αλλά και για όλο τον κόσμο – ώστε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ενεργούν από την καρδιά τους.

Πώς λέμε «όχι» με συμπόνια;

Μετά την πρώτη μου συνειδητοποίηση των ορίων, τότε με την Μπαρμπ, έμαθα σιγά-σιγά να λέω «όχι» με τρόπους που αυξάνουν (όχι εγγυώνται) τις πιθανότητες ενός πιο συνδεδεμένου «όχι».

Τώρα πλέον, σε μια παρόμοια κατάσταση, είναι πιο πιθανό να πω κάτι σαν: «Παρατηρώ ότι αισθάνομαι εκνευρισμένος και ταραγμένος και δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα σου μιλήσω με τρόπο που θα αρέσει σε κανέναν από τους δύο μας. Θα πάω μια βόλτα να συνέλθω για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε με κατανόηση αργότερα».

Προσέξτε στο παραπάνω απόσπασμα, δεν το ζήτησα. Εξήγησα. Αν το θέσω ως ερώτηση, είναι πιθανό ότι θα παγιδέψω τον εαυτό μου να κάνει τελικά αυτό που δεν θέλω. Αν το θέσω ως εξήγηση, βάζω ένα σαφές, αλλά αγαπησιάρικο όριο.

Πριν από μερικά χρόνια, βίωσα μεγάλη στεναχώρια με μια φιλία μου. Η συγκεκριμένη φίλη και εγώ είχαμε γνωριστεί χρόνια πριν, όταν είχαμε κοινά ενδιαφέροντα και κοινούς φίλους. Ήμασταν μέρος μιας μικρής παρέας που απολάμβανε τον κινηματογράφο και άλλες διασκεδαστικές δραστηριότητες. Τώρα, τέσσερα χρόνια αργότερα, φαινόταν ότι είχαμε ελάχιστα κοινά. Της άρεσε να μιλάει για τους άλλους και να συζητάει τι δεν έκανε σωστά ο κάθε ένας. Σχολίαζε τους φίλους μας, τους ανθρώπους στο δρόμο, τα δημόσια πρόσωπα – σχεδόν τους πάντες.

Συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να περνάω τον χρόνο μου έτσι.

Μια μέρα, τη ρώτησα αν θα την ενδιέφερε να μάθει να ξεπακετάρει αυτές τις (επι)κρίσεις ώστε να αρχίσει να εστιάζει στις δικές της ανάγκες και αξίες. Μετά από κάποια σκέψη, είπε: «Όχι ακριβώς. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να το κάνω αυτό ακόμη και αν το ήθελα – και πάντως δεν το θέλω. Μου αρέσει όπως είμαι τώρα».

Της εξήγησα ότι ήταν οδυνηρό για μένα να ακούω αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο που έβλεπε τα πράγματα και ότι ήθελα να έχω μια διαφορετική εμπειρία στις φιλίες μου.

Εξήγησα επίσης ότι, παρόλο που νοιαζόμουν πολύ γι’ αυτήν, μάλλον θα περνούσαμε λιγότερο χρόνο μαζί από δω και πέρα. Δεν ήταν ότι η σχέση μας είχε τελειώσει- απλώς θα ήταν διαφορετική. Το καταλάβαμε και οι δύο. Έλεγα «όχι» με αγάπη στην καρδιά μου – αγάπη για τον εαυτό μου – αγάπη για εκείνη. Απλά δεν μας βόλευε να είμαστε σε επαφή τόσο πολύ.

Το αναφέρω αυτό επειδή ήταν ένα ξεκάθαρο «όχι». Ήταν ένα είδος χωρισμού, ένας χωρισμός πολύ διαφορετικός από κάθε άλλον που είχα βιώσει ποτέ. Έγινε με κατανόηση και συμπόνια. Εξακολουθούμε να βλεπόμαστε μια στο τόσο και είναι μια χαρά. Δεν έχουμε καμία εχθρότητα και εξακολουθούμε να χαιρόμαστε που βλέπουμε ο ένας τον άλλον σε περιστασιακές εκδηλώσεις.

Θα μπορούσα εύκολα να είχα παραμείνει σε αυτή τη σχέση, όπως ήταν, για χρόνια – μίζερος απογοητευμένος και στενοχωρημένος. Ή θα μπορούσα να τη διακόψω χωρίς ενσυναίσθηση – απλά να την αφήσω να ξεθωριάσει. Χαίρομαι που μπόρεσα να απομακρυνθώ με αγάπη και συμπόνια και για τους δυο μας. Με ένα συμπονετικό όχι.