ΕΒΔΟΜΑΔΑ 7
Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Συναισθήματα και πάλι
Ήδη από την Εβδομάδα 3, έχουμε επικεντρωθεί στη δεξιότητα της παρατήρησης των συναισθημάτων και της σύνδεσής τους με τις ανάγκες (ή τουλάχιστον αρχίζουμε σιγά σιγά να πειραματιζόμαστε – η δεξιότητα χρειάζεται χρόνο για να εδραιωθεί). Είναι μια επαναλαμβανόμενη και ζωτικής σημασίας εξάσκηση για το ταξίδι μας προς περισσότερη ενσυναίσθηση και συμπόνια στη ζωή μας.
Καθώς αναπτύσσουμε τη δεξιότητα να συσχετίζουμε τα συναισθήματα με τις ανάγκες, αναπόφευκτα αποκτούμε μεγαλύτερη επίγνωση των αναγκών και, επομένως, η εμπειρία της συμπόνιας αυξάνεται μέσα μας.
Πολλοί από εμάς, όμως, έχουμε άλλου είδους σχέση με τα συναισθήματά μας. Αντί να τα παρατηρούμε (αν όχι να τα καλωσορίζουμε) ως οδηγούς, ζούμε αποκομμένοι από αυτά. Αυτή η αποξένωση μπορεί να πάρει πολλές μορφές:
Επικρίνουμε τα συναισθήματά μας
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει (ή σκεφτεί) τις λέξεις: «Δεν θα έπρεπε να αισθάνεσαι έτσι» ή «Δεν έχω το δικαίωμα να αισθάνομαι έτσι». Αυτές οι σκέψεις μας βάζουν «απέναντι» από τα συναισθήματά μας και μειώνουν τις πιθανότητες να θέλουμε να τα νιώσουμε.
Φοβόμαστε τα συναισθήματά μας
Πολλοί από εμάς έχουμε μια σχέση φόβου με τα συναισθήματά μας. Τα βλέπουμε ως πηγή πόνου – κάτι που καλύτερα να αποφεύγουμε.
Με εξάσκηση, μπορούμε να μάθουμε να βλέπουμε τα συναισθήματά μας ως οδηγούς προς την πηγή του πόνου μας (σε αντίθεση με το να θεωρούμε εκείνα ως την πηγή του πόνου).
Καθώς αυξάνεται η ικανότητά μας να καλωσορίζουμε και να αισθανόμαστε τα συναισθήματά μας, μπορούμε να εμβαθύνουμε τη σχέση μας με αυτά (καθώς και με τις ανάγκες για τις οποίες μας ενημερώνουν) ώστε να αυξήσουμε την ικανότητά μας για συμπόνια και τελικά να κάνουμε τη ζωή μας πιο απολαυστική.
Αγνοούμε τα συναισθήματά μας
Κάποιοι από εμάς έχουμε μάθει να αγνοούμε ή να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας. Έχουμε μεγαλώσει ακούγοντας λέξεις όπως «Ωρίμασε!» ή «Μην κάνεις σα μωρό». Μας ενθάρρυναν, αν όχι μας διέταξαν, να αποκοπούμε από τα συναισθήματά μας.
Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρός και έπαιζα ποδόσφαιρο στην 4η Δημοτικού, κάποια στιγμή να μαρκάρω τον συμμαθητή μου τον Τζέραλντ. Ο Τζέραλντ ζύγιζε καμιά 70 κιλά, ενώ εγώ 40. Όταν του έκανα τάκλιν, έπεσε πάνω στο κεφάλι μου, λίγο έξω από την πλάγια γραμμή. Η γραμμή ήταν φτιαγμένη από άσφαλτο.
Θυμάμαι τον αφόρητο πόνο του βάρους του Τζέραλντ που πίεζε και έγδερνε το αυτί και το μάγουλο μου την άσφαλτο. Θυμάμαι επίσης να βρίσκω μια δικαιολογία και να πηγαίνω σπίτι. Περπατούσα με την πλάτη μου προς τους φίλους μου, περιμένοντας μέχρι να βγω από «απόσταση ακοής» για να μπορέσω να αρχίσω να κλαίω. Η πίεση να «ανδρωθώ» ήταν τεράστια και καταπιεστική για το μικρό μου σώμα/μυαλό, και το κατάφερα: Έμαθα να καταπιέζω τα συναισθήματά μου.
Με τα χρόνια, ανακάλυψα ότι οι περισσότεροι από εμάς είχαμε τέτοιες εμπειρίες.
Τα συναισθήματα ως αγγελιοφόροι
Σήμερα βρίσκω πολύ πιο χρήσιμο να βλέπω τα συναισθήματα ως αγγελιοφόρους – μικρά όντα μέσα μου που με βοηθούν να πλοηγούμαι στη ζωή μου. Μου λένε, λεπτό προς λεπτό, πώς είμαι και τι θα ήθελα να βιώνω ή να μην βιώνω αυτή τη στιγμή.
Είναι αυτή η σχέση με τα συναισθήματά μου που με βοηθάει να είμαι σε επαφή με τον εαυτό μου, με τη ζωή, και με τους ανθρώπους γύρω μου.
Τα συναισθήματα, ως αγγελιοφόροι, είναι οι αγαπημένοι, αφοσιωμένοι μου φίλοι – τόσο πολύ, που συχνά αρνούνται να φύγουν μέχρι να λάβω πλήρως το μήνυμα που έχουν για μένα.
Οι πρακτικές αυτής της εβδομάδας θα μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε, να ανανεώσουμε και να εμβαθύνουμε τη σχέση μας με τη ζωτική ενέργεια που ονομάζουμε συναισθήματα, και τελικά θα μας βοηθήσουν να εμβαθύνουμε στην εμπειρία της συμπόνιας και να δημιουργήσουμε μια πιο υπέροχη ζωή.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
Πεσμένα χαρτιά & 30’’ αυτο-ενσυναίσθησης
Ένα από τα πράγματα που εκτιμώ ιδιαίτερα όταν βλέπω τα συναισθήματά μου ως καθοδηγητές είναι ότι σχεδόν πάντα με φέρνουν σε επαφή με μένα -με το κέντρο μου, με την εμπειρία που βιώνω και, τελικά, με τη συμπόνια μέσα μου.
Θυμάμαι, ένα κυριακάτικο απόγευμα, τακτοποιούσα το διαμέρισμά μου όταν ανακάλυψα έναν μικρό σωρό χαρτιά που είχε αφήσει η σύντροφός μου στο κρεβάτι. Καθώς τράβηξα απαλά το κάλυμμα του κρεβατιού για να το ισιώσω κάτω από το σωρό, ο σωρός μετατοπίστηκε και τα χαρτιά γλίστρησαν μεταξύ κρεβατιού και τοίχου. Καθώς έσκυψα να τα πιάσω, συνέχισαν να σέρνονται κάτω από το κρεβάτι, μέσα στη σκόνη και ποιος ξέρει τι άλλο! Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, είχα να αντιμετωπίσω ένα δυσπρόσιτο χάος.
Παρατήρησα ότι ξεπήδησε μέσα μου θυμός για την σύντροφό μου. Ευτυχώς, πήρα χαμπάρι ότι κάτι μου συνέβαινε. Πήρα μια ανάσα και εστίασα στον εαυτό μου.
Στρέφοντας την προσοχή στα συναισθήματά μου, κατάλαβα ότι ήμουν εκνευρισμένος και ήθελα τάξη και ευκολία. Ήμουν επίσης θυμωμένος, και κατηγορούσα τη σύντροφό μου για την ακαταστασία, σκεπτόμενος ότι «δεν έπρεπε» να έχει αφήσει αυτά τα χαρτιά στο κρεβάτι.
Στρέφοντας την προσοχή στον εαυτό μου, συνειδητοποίησα ότι είχα δυνατότητα επιλογής: μπορούσα να επιμείνω στην επίκριση ότι «θα έπρεπε» να είναι πιο οργανωμένη ή να επικεντρωθώ στις ανάγκες μου. Αποφάσισα να εστιάσω στην ανάγκη μου για τάξη και απλά χώθηκα κάτω από το κρεβάτι και μάζεψα τα χαρτιά. Όταν το έκανα, η επίρριψη ευθυνών έγινε πια λιγότερο σημαντική. Τώρα, το όλο θέμα μου φαινόταν ένα είδος απρόβλεπτου ατυχήματος, που μετά από λίγο μου φάνηκε σχεδόν αστείο. Δεν ένιωθα πια ότι ήμουν το θύμα κάποιου που δε φέρθηκε «σωστά».
Καθώς συνειδητοποιούσα αυτή τη μετατόπιση μέσα μου, άκουσα τη φωνή της συντρόφου μου από το σαλόνι. «Όλα καλά;»
«Ναι», είπα. «Όλα καλά». Καθώς της φώναζα αυτή την απλή απάντηση, συνειδητοποίησα ότι αν είχα ακούσει την ίδια ερώτηση μόλις 30 δευτερόλεπτα νωρίτερα, θα ήμουν ακόμα στη θέση του «κατήγορου». Από εκείνο το σημείο, πιθανότατα θα είχα πει κάτι που δεν θα ταίριαζε με τις αξίες μου και σχεδόν σίγουρα θα οδηγούσε σε αποξένωση.
Είμαι ευγνώμων για την επιλογή που έδωσα στον εαυτό μου εκείνες τις στιγμές. Το ότι κοίταξα μέσα μου με περιέργεια για τα συναισθήματά μου και τις ανάγκες μου (αντί να μείνω στην επίκρισή μου), μου έδωσε την επιλογή να βρεθώ σε μια αίσθηση σύνδεσης και συμπόνιας – και για τους δυο μας.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Λίστα Συναισθημάτων: https://www.cco.gr/index.php/feelings-list/
Λίστα Αναγκών: https://www.cco.gr/index.php/needs/
Πρακτική 1 – Εγώ και τα συναισθήματά μου
Αυτή η άσκηση είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να βρείτε τις σκέψεις και τις αντιδράσεις που έχετε σε σχέση με τα συναισθήματά σας. Κάνοντάς την, θα δημιουργήσετε την ευκαιρία να έχετε μια βαθύτερη σχέση με τα συναισθήματά σας (και τον εαυτό σας) με την πάροδο του χρόνου. Προς το παρόν, απλώς παρατηρήστε τι συμβαίνει.
Σκεφτείτε μια κατάσταση στη ζωή σας στην οποία βιώνετε υψηλό επίπεδο στρες ή πόνου. Παρατηρήστε το συναίσθημα. Νιώστε το συναίσθημα. Μείνετε με αυτό το συναίσθημα για ένα λεπτό περίπου, απλά παρατηρώντας και νιώθοντας το συναίσθημά σας. Μείνετε εκεί. Νοιώστε το.
Ίσως παρατηρήσετε ότι το επικρίνετε, το αποφεύγετε ή ότι απομακρύνεστε από το συναίσθημα. Παρατηρήστε πότε συμβαίνει αυτό. Στη συνέχεια, επιστρέψτε στο συναίσθημά σας. Επαναλάβετε. Δοκιμάστε το για 2 έως 5 λεπτά.
Πρακτική 2 – Βαθύτερη εξερεύνηση – Παρατηρώ τι λέω στον εαυτό μου για τα συναισθήματά μου
Σημειώστε 4 επικρίσεις που έχετε για τα συναισθήματά σας (για παράδειγμα: «Δεν μου αξίζει να τα έχω», «θα με πληγώσουν»). Ίσως ανακαλύψατε κάποιες επικρίσεις στην Πρακτική 1.
Στη συνέχεια, γράψτε ποιες ανάγκες ικανοποιείτε ή προσπαθείτε να ικανοποιήσετε, όταν εστιάζετε στις επικρίσεις.
Τέλος, γράψτε ποιες ανάγκες ΔΕΝ ικανοποιείτε μένοντας σε αυτές τις επικρίσεις.
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου