ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5
Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Ενσυναίσθηση, η ανάσα της συμπόνιας*
(*) ΣτΜ: Η λέξη «συμπόνια» (μετάφραση του αγγλικού «compassion») στα ελληνικά μας ακούγεται συχνά σαν συνώνυμο του «οίκτος». Δεν είναι η πρόθεση του Τομ αυτή. Μιλάει για την κατάσταση μέσα μας της «ανοιχτής καρδιάς» που μας απομακρύνει από τη βία και μας κάνει δεκτικούς στην επαφή και τη συνεργασία.
Τον μήνα που πέρασε, επικεντρωθήκαμε σε διάφορους τρόπους για να αυξήσουμε την εμπειρία μας της συμπόνιας. Η βασική πεποίθηση ήταν ότι, όταν μπορούμε να εστιάζουμε στις ανάγκες, γινόμαστε πιο ικανοί να έχουμε επαφή με τη συμπόνια μέσα μας.
Τα δύο μονοπάτια προς αυτή την επίγνωση με τα οποία δουλέψαμε είναι:
-
η παρατήρηση και η μετάφραση των επικρίσεων σε ανάγκες και
-
η παρατήρηση των συναισθημάτων και η σύνδεσή τους με τις ανάγκες (είτε ικανοποιημένες είτε ανικανοποίητες).
Αυτή η πρακτική του εντοπισμού των συναισθημάτων και των αναγκών λειτουργεί προς τα μέσα και προς τα έξω: από τη μια ως πρακτική της ενσυναίσθησης προς τον εαυτό, και από την άλλη ως ενσυναίσθηση προς τους άλλους. Το να σταματάμε για να παρατηρήσουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες μέσα (σε εμάς) κι έξω (στους άλλους) είναι η «ανάσα της συμπόνιας»: μέσα… έξω…
Από εδώ και πέρα, σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου, θα διακρίνουμε, θα αναπτύσσουμε και θα βελτιώνουμε τρόπους για να κατακτήσουμε τις δεξιότητες της ενσυναίσθησης ώστε να αποκτούμε όλο και περισσότερη πρόσβαση στη συμπόνια.
Καθώς αυξάνουμε τις δεξιότητες και την επίγνωσή μας, η ίδια η εμπειρία της καθημερινής μας ζωής θα αρχίσει να αλλάζει. Αναπόφευκτα θα περιλαμβάνει περισσότερη σύνδεση, κατανόηση, και κέφι.
Οι «πρακτικές» αυτής της εβδομάδας περιλαμβάνουν μια άσκηση που έχουμε ξανακάνει, που ονομάζεται «Μετατόπιση προς τη συμπόνια». Αυτή η άσκηση μας καθοδηγεί μέσα από τις θεμελιώδεις πράξεις της αυτο-ενσυναίσθησης και της ενσυναίσθησης. Είναι μια διαδικασία στην οποία θα βασιζόμαστε, κατά πάσα πιθανότητα, για το υπόλοιπο της ζωής μας.
Επίσης, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν εμπόδια που μας εμποδίζουν στο να προχωρήσουμε βαθύτερα σε αυτή την πρακτική, και θα δουλέψουμε και με αυτά.
Προς το παρόν, χαίρομαι και μόνο που μπορούμε να μιλάμε για έννοιες όπως η αυτο-ενσυναίσθηση και ενσυναίσθηση.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
Οι κ.κ. Μποντ ανακαλύπτουν την αρμονία
Πριν από μερικά χρόνια, ο Χάρπο, ο σκύλος που έζησε 14 χρόνια μαζί μας, ήταν βαριά άρρωστος και από ό,τι φαινόταν δεν θα τον είχαμε κοντά μας για πολύ ακόμα.
Ο γιος μου ο Πατ είχε έρθει σπίτι για να περάσει λίγο χρόνο με τον Χάρπο πριν πεθάνει. Πήγαμε μαζί τον Χάρπο στο κτηνιατρείο. Ο Δρ. Νιούχαους μας ενημέρωσε ότι το καλύτερο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να κάνουμε το μικρούλι μέλος της οικογένειάς μας να νιώθει άνετα και ότι ο ίδιος ο Χάρπο θα μας ενημέρωνε όταν θα ήταν έτοιμος να φύγει.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ο Πατ ήταν αυτό που εγώ χαρακτήριζα ως «γκρινιάρης» ή «θυμωμένος». Η δική μου θλίψη γύρω από την κατάσταση του Χάρπο επιδεινωνόταν τώρα με το να βρίσκομαι με ένα «θυμωμένο άτομο».
Αφού επιστρέψαμε στο σπίτι, ο Πάτρικ δημιούργησε μια λίστα με τα πράγματα που έπρεπε να κάνει ώστε ο Χάρπο να νιώθει πιο άνετα. Όταν μου είπε γι’ αυτά, ήμουν αρκετά διστακτικός (αν όχι εντελώς απρόθυμος) να εφαρμόσω το σχέδιό του. Στο μυαλό μου, είχα ήδη κάνει ό,τι ήταν απαραίτητο για να εξασφαλίσω την άνεση του Harpo. Μου φάνηκε ότι οι ιδέες του Πατ δεν θα ήταν πραγματικά χρήσιμες. Ο Πατ και εγώ είχαμε αντίθετες απόψεις και είχαμε χάσει κάθε επαφή. Συνειδητοποίησα ότι ζούσα μια πολύ δυσάρεστη εμπειρία.
Εστίασα μέσα μου… «Τι μου συμβαίνει; Γιατί είμαι εκνευρισμένος; Γιατί αισθάνομαι τόσο δυσάρεστα αυτή τη στιγμή; Τι μου λείπει;» Συνειδητοποίησα ότι λαχταρούσα περισσότερη αρμονία, περισσότερη σύνδεση. Στη συνέχεια, αναρωτήθηκα τι θα μπορούσα να κάνω για να το πετύχω αυτό. Συνειδητοποίησα ότι θα μπορούσα να αναρωτηθώ και του Πατ τα συναισθήματα και τις ανάγκες.
Υπέθεσα ότι βίωνε έναν βαθύ και έντονο πόνο για τον μικρό του φίλο, -έναν φίλο που είχε από παιδί- που πέθαινε. Φαντάστηκα ότι αισθανόταν θυμωμένος, φοβισμένος, ανήσυχος και αβοήθητος, παρακολουθώντας αυτό που συνέβαινε χωρίς να μπορεί να κάνει κάτι για να το σταματήσει.
Καθώς τα συνειδητοποιούσα όλα αυτά, αισθάνθηκα μια αλλαγή μέσα μου. Κατάλαβα ότι η λίστα του Πατ δεν αφορούσε αποκλειστικά στον Χάρπο. Ήταν ταυτόχρονα ο τρόπος του Πάτρικ να φροντίσει τον εαυτό του, να καλύψει τις ανάγκες του: να καταπολεμήσει τη δική του αίσθηση αδυναμίας, και να απαλύνει τον δικό του πόνο.
Έχοντας αυτή την επίγνωση, δεν υπήρχε τίποτα που να ήθελα να κάνω περισσότερο από το να βοηθήσω τον Πάτρικ να υλοποιήσει τη λίστα φροντίδας του Χάρπο.
Από εκείνη τη στιγμή και μετά, έζησα μια πολύ διαφορετική εμπειρία.
Ο Χάρπο εκ φύσης λάτρευε την επαφή. Γύριζε γύρω-γύρω από χαρά όταν έβλεπε ανθρώπους να αγκαλιάζονται. Δεν άργησε να έρθει να μας κάνει παρέα όταν μας είδε αγκαλιασμένους.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Πρακτική 1 – Άσκηση «Μετατόπιση προς τη συμπόνια». Δοκιμάστε την μία-δύο (ή περισσότερες) φορές.
Θα την βρείτε εδώ: Εβδομάδα 5η – Άσκηση
Πρακτική #2 – Αύξηση της ικανότητας επίγνωσης
Κρατήστε ένα μικρό ημερολόγιο μαζί σας καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Καταγράψτε 1 έως 5 φορές την ημέρα πράξεις ή λόγια που ειπώθηκαν από κάποιον (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού σας) και ποια συναισθήματα και ποιες ανάγκες πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει.
Για τη συγκεκριμένη άσκηση, επιλέξτε «ήρεμες» στιγμές, όχι μια στιγμή αναστάτωσης. Ψάξτε για πιο «απλά» περιστατικά: κάποιος φωνάζει το παιδί του, κάποιος λέει «με συγχωρείτε», εσείς λέτε «ευχαριστώ» σε κάποιον κ.ο.κ.
Πολλοί από εμάς περιμένουμε μέχρι να βιώσουμε μια ζόρικη κατάσταση για να αρχίσουμε να εξασκούμαστε στην επίγνωση των συναισθημάτων και αναγκών. Όμως, αυτές οι ασκήσεις μας βοηθούν να αυξήσουμε την επίγνωση των συναισθημάτων και των αναγκών μας, παρατηρώντας τα προληπτικά σε πιο ήπιες καταστάσεις.
Αυτή η πρακτική μας βοηθά επίσης να δούμε ότι τα συναισθήματα και οι ανάγκες υπάρχουν παντού.
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου